بخشی از متن مقاله بررسي مقدماتي وضعيت روانشناختي آزادگان در بازگشت به ايران :
مطالعات گذشته نشان می دهد که اسیران جنگی معمولا در شرایط استرس آور و استثنایی قرار می گیرند که در نتیجه غالبا به بروز علائم روانی و تغییرات بارز رفتاری در ایشان می انجامد. محرومیتها و صدمات شدید و غیر عادی جسمی و روانی که بر اسیران تحمیل می شود در صورت طولانی شدن مدت اسارت حتی می تواند به تغییر شخصیت ایشان منجر شود.در اواسط مرداد ماه سال 1369 گروه کثیری از آزادگان ایرانی پس از سالها اسارت در عراق, بتدریج به ایران بازگشتند. در چنین موقعیتی با تلاش فراوان و همیاری گروهی از همکاران توانستیم بسیاری از آنان را در بدو ورود به ایران - از نظر خصوصیت های شخصی, تاریخچه تجربیات دوران اسارت, واکنش ایشان نسبت به بعضی از وقایع مهم, و وضعیت روانشناختی این عزیزان, مورد بررسی قرار دهیم.
در این گزارش, نتایج به دست آمده از بررسی 1541 آزاده مستقر در اردوگاههای اسکان موقت تهران و اصفهان ارائه می شود. برای انجام این بررسی از یک پرسشنامه مبسوط که حاوی سئوالاتی در مورد خصوصیات شخصی, وضعیت و شرایط قبل از اسارت, دوران اسارت و بعد از آزادی بود؛ و همچنین از سه پرسشنامه شناخته شده بین المللی که درجه ناامیدی, علائم افسردگی, و وجود حالت خصمانه و اضطراب در افراد را مورد ارزیابی قرار می دهد, استفاده شد. اطلاعات به دست آمده از این بررسی که تنها بررسی روی موضوع است, با ارائه خصوصیات دموگرافیک گروه مورد بررسی و شرایط قبل از اسارت, طول مدت اسارت و زمان بازگشت به ایران, می تواند دستمایه قابل اعتنایی برای برنامه ریزان نظامی باشد تا گروهی را که در معرض خطر بیشتری هستند مشخص کنند و احتمالا در جهت کم کردن ضربه پذیری ایشان راهگشا باشد. بعلاوه نتایج ارائه شده که مورد بحث و تفسیر قرار گرفته می تواند به شناخت بهتر وضعیت روانی آزادگان, و ارتباط احتمالی موجود بین بعضی از ویژگیها و وضعیتهای فردی و شرایط ایشان با بروز اختلالات روانی کمک کند.
امیدواریم که تجربیات و نتایج به دست آمده از این پژوهش بتواند برای کسانی که قصد دارند به تحقیق در این راستا بپردازند, مورد استفاده قرار گیرد.